II Posiedzenie - Bezdomni seniorzy

Balińska	Anna	Biuro Dialogu i Korespondencji Kancelaria Prezydenta RP
Ułanowska	Lidia	Dyrektor Departamentu Polityki Senioralnej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Pawlak	Justyna	Zastępca Dyrektora Departamentu Integracji i Pomocy Społecznej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Pomocy Społecznej
Kowalska	Aneta	Naczelnik Wydziału ds. Programów Pomocy Społecznej w Departamencie Integracji i Pomocy Społecznej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Pomocy Społecznej
Dękierowska	Kinga	Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Siwiec	Dorota	Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Adamczyk	Agnieszka	Dzieło Pomocy Ojca Pio
Chachulski	Paweł	Mokotowskie Hospicjum Św. Krzyża
s. Chmielewska	Małgorzata	Wspólnota Chleb Życia
Harasiuk	Marzena	Stowarzyszenie Zupełne Dobro
Ilecki	Paweł	Uniwersytet Warszawski
Kaczmarczyk	Jolanta	Dzieło Pomocy Ojca Pio
Kowalski	Rafał	portal ngo.pl
Kożuchowski	Wojciech	Zakon Maltański
Penar	Paweł	Stowarzyszenie Zupełne Dobro
Porowska	Adriana	Kamiliańska Misja Pomocy Społecznej
Rutkowska	Natalia	Stowarzyszenie Zupa na Plantach
Żukowska-Bubienko	Elżbieta	Stowarzyszenie Ku Dobrej Nadziei
Aniszczyk	Bohdan	Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta
Gojke	Łukasz Tomasz	Polskie Stowarzyszenie Morskie–Gospodarcze im. E. Kwiatkowskiego,
Maciej	Kunysz	Stowarzyszenie Ekoskop
Miżejewski	Cezary	Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych
Justyna	Ochędzan	Wielkopolska Rada Koordynacyjna Związek Organizacji Pozarządowych
Pieńkosz-Sapieha	Marzena	Federacja Polskich Banków Żywności, przew. Zespołu
Słowik	Stanisław	Caritas Diecezji Kieleckiej
Tiszbierek	Teresa	Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej,
Widurek	Mirosława	Stowarzyszenie "Dla Równości"
Rymsza	Agnieszka	Sekretarz RDPP, Dyrektor Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego, KPRM
Wójcik	Aleksandra	Sekretariat RDPP, Naczelnik Wydziału Dialogu Obywatelskiego, KPRM
Lange	Ewa	Sekretariat RDPP, Wydział Dialogu Obywatelskiego, Departament Społeczeństwa Obywatelskiego, KPRM, Koordynator ds. Równego Traktowania w KPRM

W dniu 29 sierpnia r. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu ds. Partycypacji Społecznej Osób Starszych, któremu przewodniczyła Mirosława Widurek. W spotkaniu uczestniczyli członkowie Zespołu, członkowie Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz zaproszeni goście - zgodnie z listą obecności -z Kancelarii Prezydenta RP, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, portalu ngo.pl, Uniwersytetu Warszawskiego, Mokotowskiego Hospicjum Św. Krzyża, Wspólnoty Chleb Życia, Dzieła Pomocy Ojca Pio, Stowarzyszenia Zupełne Dobro, Zakonu Maltańskiego, Kamiliańskiej Misji Pomocy Społecznej, Stowarzyszenia Ku Dobrej Nadziei, Stowarzyszenia Zupa na Plantach.

Tematem wiodącym posiedzenia był „Kryzys bezdomności osób starszych”. Przewodnicząca zespołu M. Widurek powitała zaproszonych gości i poprosiła o krótkie wystąpienia nt. działalności poszczególnych instytucji na rzecz bezdomnych osób starszych oraz głównych problemów, z którymi muszą się one borykać.

Słowo wstępne wygłosił Paweł Ilecki- antropolog prowadzący badania nad zjawiskiem bezdomności, który przez wiele lat sam był osobą w kryzysie bezdomności. Z badań wynika, że osoby w wieku >60 lat stanowią 1/3 wszystkich osób w kryzysie bezdomności (ponad 10 tys. osób). Te dane są niepełne- w praktyce jest to 3 razy więcej. Są to w większości osoby bezdomne od ponad 10 lat. Często są to ofiary transformacji ustrojowej. Seniorzy mają największe problemy z powrotem do normalności. System pomocy nie widzi ludzi, tylko raczej zjawisko. Oferta powinna być spersonalizowana do potrzeb poszczególnych osób bezdomnych, najkorzystniejsza jest pomoc bez przemocy czyli nienarzucanie pomocy na siłę oraz rezygnacja z rejonizacji pomocy.

Następnie działania Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na rzecz osób bezdomnych przedstawiła zastępca dyrektora Departamentu Integracji i Pomocy Społecznej w MRPiPS Justyna Pawlak. Co dwa lata prowadzone są badania bezdomności. W 2016 r. wydzielono 3 formy placówek zapewniających dach nad głową; są to ogrzewalnie (74), noclegownie (112) i schroniska dla bezdomnych (jest ich łącznie 319). Prowadzą je zwykle organizacje pozarządowe na zlecenie gmin. Ministerstwo wprowadziło w 2018 r. nową formę placówki dla osób bezdomnych starszych i niepełnosprawnych – schronisko z usługami opiekuńczymi (34). Mogą w nich przebywać również osoby zdrowe bezdomne, które czekają na miejsce w DPS, ale nie dłużej niż 4 miesiące.

Siostra Małgorzata Chmielewska wskazała na problem dotyczący braku miejsc w DPS , przez co organizacje prowadzące schroniska z usługami opiekuńczymi muszą łamać przepisy i dłużej niż 4 miesiące zapewniać dach nad głową potrzebującym, Za miejsce w DPS zgodnie z przepisami płaci gmina ostatniego miejsca zameldowania bezdomnego, która robi wszystko, żeby nie zapłacić. Trzeba zmienić przepisy. Gminy chcą, żeby stary bezdomny człowiek przebywał w noclegowni.

Adriana Porowska poruszyła problem odpowiedzialności, której nie ponosi gmina, tylko organizacja prowadząca schroniska za przebywanie w nim powyżej 4 miesięcy.

Bohdan Aniszczyk podkreślił, że model przyjęty przez MRPiPS jest efektem prac organizacji pozarządowych sprzed 5 lat. Potrzebna jest tu decyzja Sejmu, bo inicjatywy ministerstwa nie są wprowadzane w życie bez wsparcia w postaci ustaw. To samorządy są odpowiedzialne za sferę pomocy dla bezdomnych, a dopiero teraz administracja rządowa zaczęła egzekwować to od administracji samorządowej. Ministerstwo podwoiło środki na pomoc osobom bezdomnym, w tym na poprawę bazy lokalowej.

Ksiądz Stanisław Słowik podniósł problem kosztu pobytu w DPS, który jest przyczyną unikania przez gminy kierowania bezdomnych do DPS-ów. DPS bierze 70% dochodu jako koszt utrzymania, dlatego woli osobę z emeryturą 2000 zł niż bezdomnego z zasiłkiem 700 zł. To należałoby inaczej uregulować w przepisach. Błędem jest rejonizacja i kierowanie bezdomnych do gmin miejsca ostatniego zameldowania. Ciekawym pomysłem jest forma mieszkań wspieranych. Jest w tej sprawie pewien klincz w ustawie, trzeba to załatwić. Są też domy w formie wspólnoty, ale jest luka prawna i gminy mówią, że nie mogą do nich dopłacać.

Paweł Chachulski przedstawił doświadczenia prowadzonego przez siebie schroniska specjalistycznego z całodobową opieką lekarsko-pielęgniarską. Część jego pacjentów przebywa tam nielegalnie, bo powyżej 4 miesięcy. Nie może jednak ich pozostawić bez opieki, bo po prostu umrą.

Łukasz Gojke wskazał, że wiele osób staje się bezdomnymi w wyniku niesprawiedliwych wyroków sądowych.

Mirosława Widurek zasugerowała zmianę zapisu w ustawie dot. 4 miesięcy na mówiący, że potrzebujący powinien w ciągu 4 miesięcy znaleźć miejsce w DPS, a kiedy to jest niemożliwie - to w takim czasie, ile jest konieczne.

Elżbieta Żukowska-Bubienko zwróciła uwagę, że brakuje środków na budowę nowych placówek oraz na zatrudnianie pracowników. Zdarza się, że DPS-y przywożą bezdomnych np. do noclegowni. Czasem straż miejska podrzuca osoby bezdomne bez nóg pod schronisko. System nie widzi człowieka.

Problemem jest wykształcenie opiekunów – często są to byli bezdomni, z dużym doświadczeniem, starsi i jest dla nich problemem zdobycie wykształcenia wyższego lub zrobienie płatnych kursów specjalistycznych. Powinno im się liczyć, że mają świetne doświadczenie w pomocy społecznej.

Dyrektor Justyna Pawlak odnosząc się do podniesionych kwestii wyjaśniła, że w ministerstwie planuje się zmianę w ustawie o pomocy społecznej, ale to już stanie się w nowej kadencji m.in. może uda się zmienić zapisy dot. wymaganego wykształcenia.

Teresa Tiszbierek zaproponowała stworzenie systemu certyfikacji, której poddawaliby się pracownicy schronisk. Podkreśliła też brak systemu wyjścia z kryzysu bezdomności. Słaba jest też świadomość społeczna na temat bezdomności. Potrzebne są kampanie społeczne.

Kolejnym tematem w dyskusji był brak łaźni dla bezdomnych. W Warszawie są 2 łaźnie. Powinna być 1 w dzielnicy. Oficjalnie w Warszawie jest 2400 osób bezdomnych. W Rzeszowie jest 1 łaźnia, bezdomni często myją się w fontannach miejskich.

Jest duży opór społeczny wobec budowy wszelkich obiektów dla bezdomnych. Gminy rezygnują z budowy, ponieważ boją się radnych. Być może do katalogu placówek dla bezdomnych należałoby wpisać łaźnie. Może trzeba zapisać w ustawie wymóg budowy łaźni na jakąś liczbę mieszkańców.

Ada Porowska podniosła problem pochówku osób bezdomnych. Czasem takie osoby czekają rok na pochówek, do czasu ustalenia, kto zapłaci za pogrzeb. Powinno się pochować osobę, a potem dochodzić zwrotu kosztów. Czasem, kiedy się wreszcie rozstrzygnie, kto zapłaci, bezdomny jest już w takim stanie, że przepisy sanitarne nie pozwalają wprowadzić ciała do kościoła. Regulacje tych kwestii dotyczą poza MRPiPS również ministerstwa zdrowia.

Mirosława Widurek poruszyła też kwestię zmian w mapie zagrożeń społecznych, na której znalazła się bezdomność. Podsumowując dyskusję, stwierdziła, że zamierza odwiedzić wszystkie organizacje uczestniczące w posiedzeniu.

W listopadzie odbędzie się kolejne spotkanie nt. bezdomności. W październiku natomiast odbędzie się posiedzenie zespołu z wojewódzkimi przedstawicielami rad seniorów.